Μονή Παναγίας Σπηλιάς. Το “σπίτι” χιλιάδων πιστών (εικόνες)

Η εξαιρετικά απόκρημνη και δύσβατη μέχρι πρόσφατα τοποθεσία της εντυπωσίαζε από πάντα τον επισκέπτη, ο οποίος εξ όλων των πλευρών καθορών ιλιγγιά προ του χαίνοντος βαράθρου, κατά την έκφραση του μακαριστού μητροπολίτη Ιεζεκιήλ. Η μονή βρίσκεται στην κτηματική περιφέρεια Κουμπουριανών, ενός από τους μεγαλύτερους οικισμούς της Αργιθέας στο παρελθόν και σχεδόν ερήμου σήμερα. Ήδη στα 1454/55, στην πρώτη οθωμανική απογραφή διέθετε 108 οικογένειες, στοιχείο που σημαίνει ότι ο οικισμός χρονολογείται στη βυζαντινή περίοδο, όπως και οι περισσότεροι οικισμοί της Αργιθέας. Για την ίδρυση της μονής οι παλαιότερες πληροφορίες που διαθέτουμε προέρχονται από ένα πατριαρχικό σιγίλλιο του 1677, που εξέδωσε ο Οικουμενικός πατριάρχης Διονύσιος Δ’ (1667 – 1679). Σύμφωνα με αυτό, το μονύδριο Κοιμήσεως Θεοτόκου στα Κουμουριανά επανιδρύθηκε (αναστηλώθηκε εκ βάθρων) από τον ιερομόναχο Ανανία, ο οποίος ζήτησε και πέτυχε να κηρυχθεί σταυροπηγιακό, πράγμα που παραπέμπει στην ύπαρξη της μονής πριν από την χρονολογία έκδοσης του σιγιλλίου. Διαφορετική εκδοχή διέσωσε η παράδοση, σύμφωνα με την οποία η μονή ιδρύθηκε από δύο αδελφούς ιερομονάχους, τον Αθανάσιο και τον Παρθένιο, οι οποίοι προέρχονταν από τη μονή Αγίου Χαραλάμπους στη γειτονική Στεφανιάδα. Κατευθυνόμενοι για προσκύνημα στους Αγίους Τόπους, βρήκαν τη θαυματουργή εικόνα σε σπήλαιο κάτω από τη μονή και οδηγήθηκαν από αυτή στην ίδρυσή της.

 

 

Στην ίδια παράδοση περιλαμβάνεται και η ανεύρεση της πλούσιας πηγής, η οποία υδρεύει μέχρι σήμερα τη μονή. Η διήγηση αυτή μπορεί να απηχεί την παλαιότερη ιστορία της μονής, για την οποία δεν έχει γίνει γνωστό τίποτε, και η οποία ανεγέρθη εκ βάθρων λίγο πριν το 1677 από τον ιερομόναχο Ανανία. Στην αρχική ίδρυση της μονής από τους Αθανάσιο και Παρθένιο αναφέρεται επίσης χαμένο σήμερα χειρόγραφο της μονής, αντίγραφο άλλου παλαιοτέρου, που κατά τον αρχιμανδρίτη Λουκά Δεπουντή ανέφερε τη χρονολογία ΞΝΟΒ (1604). Επειδή όμως δεν υπάρχει αντιστοιχία των δύο αναγραφόμενων χρονολογιών, η από κτίσεως κόσμου μπορεί να αναγνωσθεί ως ΖΡΙΒ (1604) ή ΖΡΟΒ (1664), έτη που συνδυάζονται τόσο με το πατριαρχικό σιγίλλιο όσο και με την χρονολόγηση του αρχικού καθολικού. Οπωσδήποτε, η χρονολογία 1064 μ.Χ. αναφέρεται σε παλαιότερο χειρόγραφο και στην προφορική παράδοση της περιοχής, για την ίδρυση της Μονής από τους μοναχούς Αθανάσιο και Παρθένιο χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να έχει επαληθευθεί από τα επιστημονικά δεδομένα. Η μονή σύντομα απέκτησε μεγάλη φήμη ώστε τον 18ο αιώνα να κτισθεί νέο μεγάλο καθολικό, με πλούσια διακόσμηση. Η φήμη της οφειλόταν τόσο στη θαυματουργή εικόνα και τις πολυάριθμες ιάσεις ασθενών όσο και στη σύνδεσή της με τα επαναστατικά κινήματα, χάρη στη στρατηγική της θέση. Πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο των κλεφταρματολών και έγινε στόχος των τουρκικών δυνάμεων με ιδιαίτερη έμφαση στην επανάσταση του 1866-67.

Σήμερα στο Μοναστήρι εγκαταβιεί ο Ηγούμενος αυτής, Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Μητρόπουλος ο οποίος τελεί κατανυκτικές Ακολουθίες καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας. Περνάει δε στην ιστορία και ως νεότερος κτήτωρ της Μονής καθώς τα τελευταία 20 χρόνια έχει κάνει δεκάδες έργα αναστήλωσης της Μονής προσδίδοντάς της την αίγλη των παλαιότερων καιρών.

Δείτε αναλυτικά όλη τη ιστορία της Μονής ΕΔΩ.